Kişisel Verilerin İşlenmesinde Açık Rıza

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nda önemle belirtilen hususlardan biri şüphesiz ilgilisine ait açık rıza ilkesidir. Kanunun tanımlar başlıklı 3.maddesinde açık rıza: ”Belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” olarak tasvir edilmiştir. Burada söz konusu açık rızaya ilişkin en önemli husus ilgilisinin özgür iradesine dayanmış olmasıdır.

Açık rızadan bahsedilebilmesi için herşeyden önce aydınlatma yükümlülüğünün kanunun öngördüğü şekilde yerine getirilmiş olması gerekmektedir. Kanunun veri sorumlusunun aydınlatma yükümlülüğünü düzenleyen 10. maddesi kişisel verilerin elde edilmesi sırasında veri sorumlusu veya yetkilendirdiği kişi, ilgili kişilere; a) Veri sorumlusunun ve varsa temsilcisinin kimliği, b) Kişisel verilerin hangi amaçla işleneceği, c) İşlenen kişisel verilerin kimlere ve hangi amaçla aktarılabileceği, ç) Kişisel veri toplamanın yöntemi ve hukuki sebebi, d) 11 inci maddede sayılan diğer hakları konusunda bilgi verme ( aydınlatma ) yükümlülüğü öngörmüştür. Bu kapsamda bir aydınlatma yapılmadan ilgili kişinin açık rızasından bahsetmek mümkün değildir.

Peki açık rızanın koşula bağlanması durumunda ilgilisi tarafından verilen onay özgür iradeyle verilmiş olarak kabul edilebilir midir?

Veri sorumlusu tarafından sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinde hizmetin koşulu olarak rızanın dayatılması açık rızanın tabiatına aykırı bir durum teşkil etmektedir. Kanunda da belirtildiği üzere açık rıza, ilgilisinin özgür iradesiyle vermiş olduğu rızadır. Örneğin üyelik veya hizmetin sağlanması amacıyla ilgilisinden zorla talep edilen rıza kişinin irade özgürlüğüne müdahale mahiyetinde olduğu için sakatlanmış bir rızadır. Alışveriş merkezlerinde düzenlenen çekilişlere katılabilmek için üyelik formunun doldurularak kişisel verilerin bu yolla alınması bu durumun tipik bir örneğidir.

Kurul diğer veri işleme şartlarının varlığı halinde, ayrıca veri sorumlusu tarafından açık rıza alınmasının hakkın kötüye kullanılmasını doğuracağını belirtmiştir.